เส้นทางศึกษาการท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ห้วยฮ่องไคร้

  แต่ก่อนเราใช้คำว่าการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ สำนักงาน กปร. ก็นำไปเสนอพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ก็ทรงขอให้แก้ชื่อเป็นการท่องเที่ยวเชิงพัฒนา เป็นการเดินเที่ยวในป่าระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตรครึ่ง ที่นั่นจะได้ดูต้นกำเนิดของป่า วิธีการสร้างต้นน้ำลำธาร วิธีการทำฝายแบบต่างๆ พันธุ์ไม้หลากหลายชนิด เป็นเส้นทางท่องเที่ยวเชิงพัฒนา เห็นต้นไม้ รู้จักต้นไม้ รู้จักวัชพืช รู้จักกล้วยไม้ เชิงพัฒนาเพราะเราไม่ได้ย้ำอยู่กับที่ พระเจ้าอยู่หัวรับสั่งว่าอย่างนั้น ด้วยเหตุนี้ เส้นทางศึกษาธรรมชาติในศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องใคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ จึงถือกำเนิดขึ้นเมื่อปลายปีที่ผ่านมา สำหรับศูนย์การศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องใคร้แห่งนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริ ให้พิจารณาตั้งขึ้นโดยมีพระราชประสงค์ที่จะให้เป็นศูนย์กลางในการศึกษาเพื่อหารูปแบบในการพัฒนาต่างๆ ในบริเวณพื้นที่ต้นน้ำที่เหมาะสมและเผยแพร่ให้ให้ราษฎรนำไปปฎิบัติต่อไป

 โดยพยายามใช้ประโยชน์จากน้ำที่ไหลมาจากยอดเขาลงสู่พื้นที่ตอนล่างให้ได้ประโยชน์สูงสุด โดยจัดทำฝายต้นน้ำและทำคูระบบก้างปลาเพื่อรักษาและชะลอความชุ่มชื่นของดินในฤดูแล้ง อันนำประโยชน์มาใช้ในการปลูกป่าไม้ และเป็นแนวป้องกันไฟป่าเปียก ด้วยน้ำที่ผ่านไหลลงมาเบื้องล่างก็จะเก็บไว้ในอ่างเก็บน้ำเพื่อน้ำประโยชน์มาใช้สนับสนุนกิจกรรม การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว์และการประมง

  การดำเนินงานศึกษาและพัฒนาศูนย์แห่งนี้ เริ่มดำเนินการเพียงสิบปีให้หลัง ผืนดินที่เคยตลบด้วยฝุ่นแดงแล้งร้อน กลายเป็นผืนป่าอันอุดมร่มเย็นกลายเป็นโครงการที่มีหน่วยราชการและภาคเอกชนเข้ามาศึกษาดูงานมากที่สุดแห่งหนึ่ง

 เจ้าหน้าที่ของศูนย์ศึกษาพัฒนาห้วยฮ่องไคร่ กล่าวไว้ว่าอย่างนั้น ศูนย์แห่งนี้จึงไม่ใช่เป็นเพียงสถานศึกษาค้นคว้าวิจัยสำหรับผู้ต้องการดูงานเท่านั้น แต่ยังเป็น พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต หรืออีกนัยหนึ่ง เป็นสรุปผลของการพัฒนา ที่ประชาชนจะเข้าไปเรียนรู้และนำไปปฎิบัติได้ ขอบเขตพื้นที่โครงการ 8,500 ไร่ จึงร่มรื่นใสสะอาดด้วยธรรมชาติแวดล้อม ซึ่งเป็นแรงจูงใจให้มีนักท่องเที่ยวเข้ามาขอเที่ยวชมโครงการอยู่เนื่องๆ ทางศูนย์ จึงรับแนวพระราชดำริมาจัดทำเส้นทางท่องเที่ยวศึกษาธรรมชาติเชิงพัฒนา มีระยะทางให้เดินสามรูปแบบ ระยะสั้นหรือหนึ่งกิโลเมตรครึ่ง ระยะกลางคือสามกิโลเมตร และระยะยาวหรือ หกกิโลเมตร เมื่อมาถึงโครงการ เข้ามาข้างในบริเวณด้านหน้าตึกอำนวยการแล้วจอดรถ ลงเดินได้เลย แต่ถ้ามาเป็นคณะ ต้องการวิทยากรนำชมและบรรยายให้ฟัง ควรแจ้งล่วงหน้าสักสองวันเพื่อจัดเตรียมเจ้าหน้าที่ เส้นทางธรรมชาติมีอะไรน่าสนใจบ้าง ไม่ว่าจะตกลงเส้นทางท่องเที่ยวเส้นทางไหนก็ควรทำการบ้านมาก่อนว่าห้วยฮ่องไคร์คืออะไร มีอะไร เพราะความสวยงามของที่นี่คือการเจริญเติบโตของป่า ไม่ใช่มาเดินเล่นชมดอกไม้ เส้นทางเดินของห้วยฮ่องไคร้จะเป็นวัสดุที่กลมกลืนกับธรรมชาติและใช้อิฐผสมซีเมนต์